زمینه و هدف: دیابت ملیتوس به یکی از اختلالات متابولیکی اطلاق می­گردد که با افزایش مزمن قند خون بروز می­کند. دیابت می­تواند باعث اختلال در بافت بیضه و کاهش توانایی جنسی شود. بعضی از گیاهان مانند شنبلیله با کاهش دادن قند خون و مواد اکسیداتیو اثر محافظتی خود را بر بدن نشان می­دهند. در مطالعه حاضر اثر عصاره دانه­ گیاه شنبلیله بر بافت بیضه جنین 20 روزه موش­های صحرایی در طی زمان بارداری مورد بررسی قرار گرفت.

روش بررسی: در این مطالعه تجربی، 60 سر موش صحرایی ماده سالم به طورتصادفی به سه گروه سالم شامل (کنترل، گلیبن‌کلامید و شنبلیله) و سه گروه دیابتی شامل؛ کنترل، درمان گلیبن­کلامید و درمان شنبلیله تقسیم شدند. از داروی استرپتوزوتوسین جهت دیابتی کردن موش‌ها استفاده شد. پس از تشخیص بارداری به گروه­های شنبلیله­­ سالم و دیابتی 1000 میلی‌گرم بر کیلوگرم از عصاره گیاه شنبلیله، گروه­های گلیبن­کلامیدی سالم و دیابتی 5 میلی‌گرم بر کیلوگرم داروی گلیبن­کلامید و به گروه­های کنترل سالم و دیابتی آب مقطر از طریق دهان خورانده شد. بعد از 20 روز جنین­ها خارج و در فرمالین 10 درصد تثبیت شدند. پس از پردازش بافتی مقاطع 5 میکرونی تهیه شده و بـــا رنـــگ هماتوکسیلین‌ـ ائــــوزین رنگ‌آمیزی شدند و تغییرات مورفومتریک بافت بیضه بررسی شد. داده‌ها با آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفه و تست تعقیبی دانکن تجزیه و تحلیل شدند.

یافته‌ها: میانگین قطر لوله اسپرم­ساز و ضخامت کپسول بیضه در گروه درمان شنبلیله و کنترل دیابتی تفاوت معنی‌داری نشان نداد(05/0p>). میانگین وزن بدن در جنین‌های نر گروه درمان شنبلیله در مقایسه با گروه کنترل دیابتی کاهش معنی‌داری نشان داد (05/0p<). تعداد سلول‌های اسپرماتوگونی، سرتولی و لیدیگ بافت بیضه در موش‌های گروه درمان شنبلیله نسبت به گروه کنترل دیابتی افزایش معنی­داری داشت(05/0p<).

نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که عصاره­ هیدروالکلی دانه گیاه شنبلیله باعث افزایش تعداد سلول‌های اسپرماتوگونی، سرتولی و لیدیگ بیضه در موش‌های دیابتی می‌شود.