سایه بیداران ، سیما نصری،
دوره ۱۵، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۸۹ )
چکیده
مقدمه و هدف: زودرس‌ترین و مهم‌ترین اثرات توکسیک سرب بر روی ارگان‌های مختلف بدن به صورت اختلالات عصبی و روانی می‌باشد. مشاهدات زیادی در مطالعه‌های کلینیکی نشان می‌دهد که مغز نسبت به اثرات مضر سرب بیشتر است. تماس با سطوح پایین سرب در دوران تکامل مغزی عصبی بر روی عملکرد سیستم اعصاب مرکزی اثر گذاشته و سبب ایجاد تغییراتی در عملکرد سیستم عصبی و اختلال در تکامل نورون‌ها می‌گردد. هدف از این تحقیق بررسی اثرات سرب بر روی یادگیری و حافظه موش‌های صحرایی نر طی دوران پس از شیرخوارگی و بلوغ بود.
مواد و روش‌ها: این یک مطالعه تجربی است که در سال ۱۳۸۷ در دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند انجام شد. آزمایش یادگیری و حافظه به روش آموزش اجتنابی فعال ، بر روی ۸ گروه ۹ تایی موش‌صحرایی نر از نژاد NMRI با وزن ۳۰ ± ۲۲۰ گرم شامل؛ ۶ گروه آزمایش(۳ گروه موش‌هایی که در دوران پس از شیرخوارگی یعنی سه هفته پس از تولد قرار داشتند و ۳ گروه موش‌هایی که دوران بلوغ را سپری می‌کردند و همگی در معرض استات سرب با دوز های ۰۵/٠، ١/٠ و ۲/٠ درصد قرار گرفتند) و ۲ گروه به عنوان شاهد گروه موش‌های دوران پس از شیر خوارگی و گروه موش‌های بالغ انجام شد. تعداد شوک‌های دریافتی به وسیله حیوان معیاری از کاهش یادگیری و حافظه در نظر گرفته شد. هر ۶ گروه تیمار به مدت ٤۵ روز در معرض سرب قرار گرفتند. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون آماری تی دانشجویی تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که در گروه موش‌های دوران پس از شیر خوار گی غلظت ۰۵/٠ درصد استات سرب بر روی سرعت یادگیری و حافظه اثر معنی‌داری نداشت. غلظت ١/٠ درصد سرب سرعت یادگیری را به طور معنی‌داری کاهش داد( ۰۵/٠ >p ) و حافظه در این دوز کاهش داشت، ولی اختلاف معنی‌داری را با گروه شاهد در دوران پس از شیرخوارگی نشان نداد. غلظت ۲/٠ درصد بر روی سرعت یادگیری و حافظه اثر داشت و اختلاف معنی‌داری را با گروه شاهد در دوران پس از شیرخوارگی نشان داد(۰۵/۰p<). در موش‌های بالغ غلظت ۰۵/٠ درصد استات سرب اگر چه باعث کاهش سرعت یادگیری و حافظه شد، ولی اختلاف معنی‌داری را نشان نداد. غلظت ١/٠ درصد سرب حافظه را به طور معنی‌داری کاهش داد ( ۰۵/٠ >p ) و سرعت یادگیری در این دوز کاهش داشت، ولی اختلاف معنی‌داری را با گروه شاهد بالغ نشان نداد. غلظت ۲/٠ درصد بر روی سرعت یادگیری اثر معنی‌داری نداشت اما بر روی حافظه اثر داشته و اختلاف معنی‌داری را با گروه شاهد بالغ نشان داد( ۰۵/٠>p).
نتیجه‌گیری: از آنجا که تغییرات در یادگیری و حافظه یک پیامد عادی تماس سموم می‌باشد این امکان وجود دارد که یک جایگاه هدف مهم برای سموم عصبی هیپوکامپ باشد و سرب بر روی نوروژنز و مورفولوژی نورون‌های هیپوکامپ اثر بگذارد.
