فرناز فرشباف مانی صفت، عباس ابوالقاسمی، اوشا برهمند، نادر حاجلو،
دوره ۲۲، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۶ )
چکیده
چکیده
زمینه و هدف: شروع قاعدگی یک مسئله مهم دوران نوجوانی و درد قاعدگی یک مشکل رایج در نوجوانان است. با توجه به ارتباط خودکارآمدی درد با شدت درد، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی و مقایسه درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی بر شدت درد و خودکارامدی درد در دختران با دیسمنوره اولیه صورت پذیرفت.
روش بررسی: طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی، با پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه کنترل است. جامعه آماری این پژوهش شامل دختران مبتلا به دیسمنوره اولیه شهر اردبیل در فروردین سال۱۳۹۴ بود که از بین آنها، ۱۶۰۰ دانشآموز با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای مورد غربالگری قرار گرفتند. پس از بررسی ملاکهای ورود، ۷۵ نفر از این دانشآموزان به روش تصادفی به سه گروه (دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه) گمارده شدند. جهت جمعآوری دادهها در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون از درجهبندی دیداری درد، پرسشنامه خودکارآمدی درد و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای گروههای آموزشی، آموزش کنترل درد مبتنی بر رویکرد شناختی‌ـ رفتاری و آموزش خودهیپنوتیزمی‌در ۱۰ جلسه ۴۵ دقیقهای برگزار شد. در حالی که گروه کنترل در لیست انتظار قرار داشتند. دادههای جمعآوری شده با آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آزمونهای تحلیل کوواریانس چندمتغیره، کروسکال والیس و یومان ویتنی مورد تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: میزان اثربخشی درمانها بر خودکارآمدی درد با توجه به مجذور اتا در تحلیل کوواریانس تک متغیره حدود ۴۹ درصد بود. بین گروههای هیپنوتیزم درمانی و شناختی ـ رفتاری در مقایسه میانگینهای تعدیل شده با اصلاح بونفرونی تفاوت معنی‌دار وجود نداشت، ولی بین میانگینهای تعدیل شده خودکارآمدی درد در گروه هیپنوتیزم درمانی و گروه کنترل و هم‌چنین گروه آموزش شناختی_ رفتاری و گروه کنترل تفاوت معنی‌دار بود(۰۱/۰p<). نتایج آزمون کروسکال ـ والیس نشان داد تفاوت معنی‌داری بین سه گروه در شدت درد وجود دارد. آزمون یومان ویتنی برای مقایسه بین گروهها نشان داد شدت درد در گروه شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی در مقایسه با گروه کنترل به صورت معنی‌دار کاهش یافته است(۰۱/۰p<) و هیپنوتیزم درمانی مؤثرتر از آموزش شناختی ـ رفتاری است.
نتیجه‌گیری: درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی در افزایش خودکارآمدی درد و کاهش شدت درد دختران با دیسمنوره اولیه اثربخش است.
