---

چکیده زمینه و هدف: طراحی مداخلات مبتنی بر نظرات مخاطبان بدون شناسایی و تحلیل عوامل مرتبط با رفتار و تعیین ایده اولیه مداخله میسر نیست. هدف این مطالعه تعیین دیدگاه‌ها، نگرش و رفتارهای رانندگان تاکسی شهر یاسوج بود. روش بررسی: این پژوهش مقطعی شامل دو بخش کمی‌و کیفی است که بر روی رانندگان تاکسی خطی شهر یاسوج انجام شد. مطالعه کیفی از نوع پدیدارشناسی و با روش بحث گروهی متمرکز با ۱۶ نفر از رانندگان تاکسی در قالب دو گروه و پیمایش کمی‌شامل سنجش نگرش و رفتارهای خود گزارشی با استفاده از پرسشنامه، و ثبت رفتارهای خطرناک حین رانندگی با چک لیست برای ۲۶۰ نفر راننده انجام شد. داده‌ها با آماره های توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: اکثر رانندگان نسبت به اجتناب رفتارهای خطرناک رانندگی، نگرش مناسب داشتند. بیش از ۸۰ درصد آنها اعلام کردند که همیشه یا بیشتر اوقات از انجام رفتارهای خطرناک رانندگی اجتناب می‌کنند. مشاهده رفتارها مشخص کرد که بیشترین فراوانی رفتار خطرناک مربوط به نبستن کمربند ایمنی در طول مسیر است. نتایج بحث های گروهی متمرکز در چهار تم اصلی و تعدادی زیرتم دسته بندی شد و راهکارهای عمده پیشنهادی برای کاهش رفتارهای خطرناک رانندگی، برگزاری جلسات آموزشی مداوم، اصلاح وضع خیابان ها، نظارت بیشتر پلیس بر رانندگی آنها و استفاده از سرپرستان خطوط به عنوان افراد تأثیرگذار بر رانندگان تاکسی بود. نتیجه‌گیری: تعیین رفتارهای خطرناک شایع تر رانندگی، توجه به نظرات و دیدگاه‌های رانندگان وانتخاب گروه‌های رانندگان براساس معیارهای تأثیرگذار بر رفتار آنها، می‌تواند اثربخشی مداخلات را برای کاهش رفتارهای خطرناک رانندگی به دنبال داشته باشد. واژه‌های کلیدی: پژوهش تکوینی، رفتارهای خطرناک رانندگی، نگرش، رانندگان تاکسی، بازاریابی اجتماعی

---

زمینه و هدف: خطاهای انسانی که می‌تواند ناشی از فاکتورهایی از قبیل شرایط روحی و شخصیتی باشد، مهم‌ترین عوامل ایجاد کننده زیان‌های جبران ناپذیر جانی و مالی در حوادث رانندگی است. افسردگی یکی از شایع‌ترین و پیچیده‌ترین مسایل پزشکی و اجتماعی است و در صورت عدم درمان به موقع، توانمندی‌های فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف از این مطالعه تعیین و بررسی شیوع افسردگی زمینه‌ای و عوامل مرتبط با آن در رانندگان خودروهای سواری با یک حادثه تصادف، مرکز ترومای یاسوج بود.
 
روش بررسی: این مطالعه یک پژوهش توصیفی‌ـ تحلیلی، از نوع مقطعی می‌باشد که بر روی ۱۹۵راننده با رانندگی منجر به تصادف در نیمه اول سال ۱۳۹۷ در بیمارستان شهید بهشتی صورت پذیرفت. اطلاعات دموگرافیک افراد به وسیله پرسشنامه و میزان افسردگی به وسیله پرسشنامه بک جمع‌آوری شد. این پرسشنامه به طور متوسط ۱۰ دقیقه زمان برای پر کردن لازم داشت. پرسشنامه به وسیله یک پزشک که آشنا به مصاحبه بود انجام شد. وجود و شدت افسردگی براساس این پرسشنامه سنجیده شد و بر اساس نمره کسب شده از آزمون بک در دسته افسردگی خیلی خفیف یا نرمال(نمره ۱ تا ۱۰)، خفیف(۱۱ تا ۱۶)، مرزی و نیاز به مشاوره(۱۷ تا ۲۰)، متوسط یا به نسبت افسرده(۲۱ تا ۳۰)، افسردگی شدید(۳۱ تا ۴۰) و بیش از حد شدید(۴۱ تا ۶۳) قرار گرفتند. بر اساس نوع داده‌های جمع‌آوری شده از آزمون‌های آماری تی تست، کولموگرف‌ ـ اسمیرینوف، اسپیرمن، من ویتنی، کروسکال والیس، مجذور کا یا تست دقیق فیشر برای تجزیه و تحلیل استفاده شد.
 
یافته‌ها: نتایج نشان داد میانگین سنی رانندگان ۶/۳۷ سال بود. ۳۶/۵۵ درصد افراد مورد مطالعه متاهل، ۶۷/۴۶ درصد دارای تحصیلات دانشگاهی، ۳۳/۸۹ درصد افراد مورد مطالعه دارای وضعیت رضایت اقتصادی معمولی و پایین و بیش از ۶۰ درصد آنان رضایت شغلی نداشتند. میانگین نمره افسردگی بر اساس پرسشنامه بک ۱۶ بود و تنها در ۲۸ درصد رانندگان فاقد افسردگی و سالم بودند و حدود ۳۶/۱۴ درصدموارد دارای فرهنگ مصرف الکل بودند.
 
نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد شیوع افسردگی در رانندگان شهر یاسوج بالا بود، از ۹ عامل مورد بررسی فقط چهار عامل مصرف سیگار، مصرف الکل، وضعیت اقتصادی و رضایت شغلی همبستگی معنی‌داری با افسردگی نشان دادند. بر خلاف اعتقاد و فرهنگ عمومی‌ جامعه به عدم مصرف الکل، مصرف در میان راننده های دارای تصادف شیوع بالا داشت.