سید ابراهیم حسینی، هیبت اله صادقی، امینه دانشی،
دوره ۱۴، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۳۸۸ )
چکیده
مقدمه و هدف: گیاه اسپند با نام علمی‌پگونوم هارمالا از خانواده زیگوفیلاسه با داشتن ترکیباتی نظیر؛ آلکالوئیدها، ساپونین، استروئید و لیگان در طب سنتی به عنوان دارویی که دارای فعالیت‌های ضدباکتریایی، ضدقارچی، ضدتوموری، بازدارنده آنزیم مونوآمینواکسیداز، محرک سیستم عصبی و تعدیل کننده فعالیت‌های آندو کربنی می‌باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر عصاره دانه گیاه اسپند بر سطوح پلاسمایی هورمون‌های محور هیپوفیزـ تیروئید بود.
مواد و روش‌ها: این پژوهش یک مطالعه تجربی است که در سال ۱۳۸۸ در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج بر روی ۵۰ سر موش صحرایی نر بالغ ن‍ژاد ویستار با وزن تقریبی ۳۲۰ ـ۲۶۰ گرم انجام شد. در این مطالعه حیوانات به ۵ گروه، شامل؛ گروه‌های کنترل، شاهد و ۳ گروه تجربی تقسیم شدند. گروه کنترل تحت هیچ تیمار خاصی قرار نگرفت، گروه شاهد به مدت ۱۷ روز و روزانه به میزان ۱ سی‌سی آب مقطر به صورت خوراکی دریافت کرد و گروه‌های تجربی نیز به مدت ۱۷ روز و روزانه به ترتیب۹۰ ، ۱۸۰ و ۲۷۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم عصاره دانه گیاه اسپند را به صورت خوراکی دریافت داشتند. در روز هجدهم پس از خون‌گیری از حیوانات با روش رادیو ایمونواسی سطوح پلاسمایی هورمون‌های محرک تیروئید، تیروکسین و تری‌یدوتیرونین اندازه‌گیری شدند. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPPS و آزمون آماری آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: این مطالعه نشان داد عصاره دانه گیاه اسپند در دوزهای حداقل و حداکثر سطوح پلاسمایی هورمون محرک تیروئید و در دوزهای متوسط و حداکثر سطوح پلاسمایی هورمون‌های تیروکسین و تری‌یدوتیرونین را به طور معنی‌داری کاهش می‌دهد(۰۵/۰p< ).
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش بیانگر آن است که از عصاره دانه گیاه اسپند می‌توان پس از انجام تحقیقات تکمیلی در درمان پرکاری تیروئید استفاده نمود.
عالیه صفامنش، شهربانو عریان، رامش احمدی، کاظم پریور،
دوره ۲۶، شماره ۲ - ( ۲-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: کاهش توده سلول بتا در پاتوژنز دیابت نوع دو انسانی و در مدل‌های دیابت جوندگان نقش دارد. بنابراین، بررسی عصاره‌های گیاهی از این جهت که آیا مانع کاهش توده سلول‌های بتا و جزایر لانگرهانس می‌شوند اهمیت می‌یابد. هدف از این مطالعه تعیین و بررسی اثر عصاره برگ گیاه اسپند(P.harmala) بر آپوپتوز ناشی از استرپتوزوتوسین در بافت پانکراس رت‌های صحرایی بود.
روش بررسی: در این مطالعه تجربی که در سال ۱۳۹۵ انجام شد، تعداد ۳۲ سر موش رت نر۱۰±۲۵۰ گرمی‌از انستیتوپاستور تهران تهیه و به ۴ گروه ۸ تایی شامل؛ کنترل، دیابتی، دیابتی تحت تیمار با عصاره برگ، تجربی تحت تیمار با عصاره برگ اسپند، به طور تصادفی تقسیم شدند. رت‌های گروه‌های دیابتی، دوز ۶۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم استپتوزوتوسین را دریافت نمودند. بعد از اطمینان از القاء دیابت در روز دهم تجویز عصاره متانولی برگ(۱۵۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم) به روش گاواژ به مدت ۲۸ روز برای گروه‌های تحت تیمار با عصاره، آغاز گردید. عصاره متانولی برگ اسپند به روش سوکسله استخراج و اجزاء استخراج شده عصاره برگ به وسیله HPLC آنالیز گردید. در طول دوره قندخون رت‌ها چک گردید و در انتهای آزمایش بافت پانکراس خارج و پس از طی مراحل بافتی و انجام رنگ‌آمیزی‌های بافتی عمومی‌هماتوکسیلین‌ـ ائوزینوفیل و اختصاصی اگنور، تعداد سلول‌های بتا شمارش و قطر جزایر اندازه‌گیری گردید. در نهایت داده‌های جمع آوری شده با استفاده از آزمون‌های آنالیز واریانس یک طرفه و توکی تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که عصاره برگ اسپند سرشار از ترکیبات فلاوونوئیدی است و اگرچه اختلاف معنی‌داری در غلظت سرمی‌گلوکز در روزهای دهم، چهاردهم و بیست و هشتم بین گروه دیابتی و گروه کنترل وجود دارد(۰۰۱/۰p<)، ولی هیچ‌گونه اختلاف معنی‌داری بین گروه دیابتی تحت تیمار با این عصاره و گروه دیابتی وجود نداشته است. هم‌چنین میانگین قطر جزایر در گروه دیابتی نسبت به گروه کنترل با اختلاف معنی‌دار(۰۱/۰p<) کاهش یافته بود، اما اختلاف معنی‌داری بین گروه دیابتی تحت تیمار با عصاره نسبت به گروه دیابتی وجود نداشت. نتایج در گروه تجربی تحت تیمار هم اختلاف معنی‌داری با گروه کنترل نشان نداد.
نتیجه‌گیری: عصاره برگ اسپند اگرچه حاوی فلاوونوئید و ترکیبات فنولی بود، اما بر خلاف پژوهش‌های گذشته، در گروه دیابتی نتوانسته بود عوارض ناشی از تجویز استرپتوزوتوسین را بهبود بخشد.
