فهیمه زراعت حرفه، سید محمد حسین موسوی نسب، عباس رحمتی،
دوره ۲۴، شماره ۵ - ( ۱۰-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: ناتوانی در کنترل مصرف مواد مخدر یکی از جنبههای اصلی وابستگی به مواد است. بخشی از این ناتوانی، ناشی از وجود سوگیریهای شناختی است که در نتیجه تماس مداوم افراد با مواد ایجاد میشوند. مطالعه حاضر با هدف تعیین و مقایسه اثربخشی اصلاح سوگیری شناختی در حالتهای واقعی و دارونما بر سوگیری توجه و سوگیری گرایشی در سوءمصرفکنندگان مواد افیونی انجام گرفت.
روش بررسی: این یک پژوهش شبه آزمایشی و طرح آن از نوع پیشآزمون‌ـ پسآزمون با گروه کنترل بود. از بین سوءمصرفکنندگان مواد افیونی شهر کرمان در سال ۱۳۹۷، ۷۵ نفر به روش هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی و به نسبت مساوی در ۳ گروه آزمایش(واقعی)، دارونما و کنترل تقسیم شدند. به منظور اصلاح سوگیری شناختی در دو گروه آزمایش و دارونما، از تکالیف کامپیوتری استفاده شد. این تکالیف شامل تکلیف دات پراب(به منظور اصلاح سوگیری توجه) و تکلیف گرایش اجتناب(به منظور اصلاح سوگیری گرایشی) بودند که در هر جلسه درمانی، هر دو تکلیف به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار گرفتند. در گروه واقعی به مدت ۸ جلسه، نسخه واقعی تکالیف کامپیوتری اصلاح سوگیری شناختی ارایه گردید و گروه دارونما نیز به مدت ۸ جلسه نسخه دارونمای این تکالیف را دریافت نمودند، اما گروه کنترل هیچ مداخلهای دریافت نکردند. دادهها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد پس از انجام مداخلات، سوگیری توجه در گروه واقعی (۵۷/۳۸=SD؛ ۲۸/۲۸=M) نسبت به گروه دارونما (۳۶/۳۴=SD؛ ۱۶/۰=M) و کنترل(۳۳/۷۳=SD؛ ۱۶/۳-=M) کاهش معنی‌داری یافت و درمان اصلاح سوگیری توجه منجر به کاهش سوگیری توجه شد(۰۵/۰≥p)، اما حالت دارونمای این مداخله، تأثیری در کاهش سوگیری توجه نداشت. در سوگیری گرایشی نیز بین گروه واقعی و دارونما نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی‌داری مشاهده شد(۰۵/۰≥p).
نتیجهگیری: نتایج مطالعه حاضر حاکی از اثربخشی مداخله اصلاح سوگیری شناختی در اصلاح سوگیری توجه و سوگیری گرایشی سوءمصرفکنندگان مواد افیونی است و می توان از آن به عنوان مداخلهای مکمل و کم هزینه در امر درمان اعتیاد استفاده کرد.
