محمد مهدی رنجبر، سید محمدحسین بنی‌طبا، شیما ملازاده، محمدحسن متدین، غلامرضا کریمی، مژگان هلالی نسب،
دوره ۲۶، شماره ۶ - ( ۱۰-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: به کارگیری کموانفورماتیک برای کشف و توسعه دارو نقش مهمی در معرفی داروهای جدید و کارآمدتر، بهینه‌سازی خواص داروهای موجود و رشد صنایع وابسته به دارو و هم‌چنین سلامت جوامع انسانی، دامی و گیاهی دارد. لذا هدف از این مطالعه تعیین و بررسی روش‌های پیشرفته طراحی منطقی دارو و فرآورده‌های بیولوژیک بر مبنای دانش نوین کموانفورماتیک بود.
روش بررسی: این یک مطالعه مروری نظام‌مند و فراتحلیل می‌باشد که در سال ۱۳۹۹انجام شد، کموانفورماتیک در برگیرنده طراحی منطقی، خلق، سازماندهی، مدیریت، بازیابی، تحلیل، انتشار اطلاعات، تجسم تصویری و استفاده از اطلاعات شیمیایی است. این علم نه تنها در زمینه کشف و توسعه داروهای شیمیایی موفق بوده، بلکه در توسعه فرآورده‌های بیولوژیک(واکسن، آنتی‌بادی) نیز مؤثر است. چهار روش اصلی به‌خوبی توسعه یافته در طراحی کموانفورماتیکی دارو شامل؛ غربالگری مجازی با برون‌ده بالا بر پایۀ داکینگ مولکولی، ارتباط کمّی ساختار فعالیت، جستجوی فارماکوفور و طراحی بر مبنای قطعه است. از این رو بررسی روش ها و معرفی مزایا و معایب بر اساس ارزیابی نتایج پژوهش‌ها و مقالات مرتبط مورد تجریه و تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: نتایج و کیفیت بالای آنالیز مولکول های کوچک و بیومولکول ها و ارزیابی‌ها میانکنش ها و رفتار آنها می‌تواند در رسیدن به داروهای ایداه‌آل برای بیماری‌های مختلف در حداقل زمان، هزینه و نیروی انسانی کند. از این رو می تواند کمک شایانی نه تنها در زمینه درمان و پیشگیری بلکه در تشخیص و ردیابی عوامل عفونی و غیر عفونی نماید.
نتیجه‌گیری: در مقاله پیش‌رو، تلاش بر این است که قسمت‌های نوین طراحی و مهندسی دارو با کمک علم بیوانفورماتیک جهت استفاده کاربردی آن برای محققان ایرانی در حوزه پژوهش و تولید، هرچه بیشتر روشن شود. این امر می‌تواند راه حل‌هایی نوآورانه‌ای را در دسترسی به داروهای با عملکرد بهتر فرآهم آورد.
